Son zamanlarda market raflarında görmeye başladığımız Amaranth nedir? Nasıl kullanılır? Sağlığımıza faydaları nelerdir? Sizler için araştırdık, bir de üstüne yemeklerde nasıl kullanılır tarif yazdık…
Amarant (Amaranth)
Amarant 5-6 bin yıl öncesinden Aztek uygarlığına dayanan pseodo-tahıldır. Ana vatanı Güney amerika olan ve diğer adı ”horoz ibiği” olan amarant (Amaranthus spp.) yüksek düzeyde doymamış yağ asitleri, tokoferol, squalen ve diğer tahıllara göre daha yüksek protein içeriğiyle aynı zamanda alanin, valin, arjinin, triptofan, metionin, izolösin ve serin gibi elzem aminoasit içeriğiyle ve glutensiz olmasıyla iyi bir besin kaynağı olmakla birlikte antioksidan, diyet lifi, mineral ve vitamince zengin yapraklarıyla sağlıklı bir üründür. Amarant gluten içermediği için özellikle çölyak hastaları için iyi bir besin kaynağıdır.
Magnezyum, kalsiyum ve fosfor bakımından zengin olan amarantın önemli düzeyde diyet lifi ve yağ içerdiği ancak nişasta içeriğinin buğdaya kıyasla daha düşük olduğu belirtilmektedir.
%47 linoleik, %26 oleik ve %19 palmitik yağ asitleri içeren amarant yağının yüksek seviyedeki tokotrienol ve squalen içeriğiyle kanda LDL-kolesterolü düşürebileceği belirtilmektedir.
Farelerde yapılan çalışmada amarantın HDL kolesterol de bir değişiklik oluşturmadığı ancak LDL-kolesterol de düşürücü etki göstermesi nedeniyle toplam kolesterolde azalmaya neden olduğu bildirilmektedir.
Conforti ve ark. (2005) amarantın anti diyabetik aktiviteye sahip olduğunu belirlerken, amarantın α-amilaz inhibisyonu nedeniyle nişasta sindiriminde azalmaya bağlı olarak glikoz absorbsiyonun sınırlı düzeyde kaldığını belirtmişlerdir. Ayrıca amarant taneleri ve yağı ile üç hafta süre ile beslenen diyabetik farelerin serum insülin seviyelerinde artış, kan glikoz seviyelerinde ise
azalma görüldüğü gözlemlenmiştir.
Amaranthus gangeticus’un sudaki ekstraktlarının karaciğer, meme ve kolon kanseri üzerinde anti kanser aktiviteye sahip oldukları bildirilmektedir. Amaranthus mantegazzianus’dan izole edilen proteinlerin dört farklı tümör hücresinde farklı oranlarda antiproliferatif etki gösterdiği, bu nedenle Amaranthus mantegazzianus tanelerinin anti tümör potansiyelinin olduğu ve fonksiyonel bir gıda bileşeni olarak kullanılması gerektiğine işaret edilmektedir
Amarant unu ekmek, kek ve kraker yapımında kullanılabilirken amaranth tohumu haşlanarak salatalarda ve yemeklerde kullanılabilmektedir.
Amarantlı Krep
Malzemeler:
50 gr amarant unu
100 ml süt
1 yumurta
Tuz
Yapılışı:
Süt ve yumurtayı kaba koyup iyice çırpın. Unu ekleyip pürüzsüz bir hamur elde edene kadar karıştırın. Son olarak yeterince tuz ekleyip iyice ısınmış yağlı tavaya hamuru dökün.
Buğday unu ile yapmış olduğunuz krepleri lezzet olarak aratmamakla beraber, aynı zamanda sağlıklı ve proteinli beslenmiş olacaksınız.
Amarant Salatası
Malzemeler:
1 çay bardağı amaranth
3 çay bardağı su
1 büyük tutam dereotu
7-8 adet çeri domates
1 adet salatalık
3-4 sap taze soğan
zeytinyağı
limon suyu
tuz
Yapılışı:
1 çay bardağı amarantı kapaklı bir tencereye alın. Üstüne 3 çay bardağı kaynar suyu ilave edip 5 dakika orta ateşte kaynatın.
Tencerenin kapağını kapatarak soğuyuncaya kadar yaklaşık 20-25 dakika dinlendirin.
Soğuyan amarantlara tüm doğradığınız malzemeyi ilave edin.
Sık Sorulan Sorular
Şifalı bitkiler grubunda olan amarant birçok farklı çeşitte tüketilebilmektedir. Tohumları pilav, dolma ve salata olarak alınabilmektedir. Bunun yanında haşlanarak da yenilebilir ve böylelikle faydalarından istifade edilebilmektedir. Ayrıca çekilerek un haline getirilebilirken hamur işlerinde de kullanılabilirsiniz. Amarant isteğe göre çay olarak da tüketilirken yağından da aromaterapi de faydalanılabilmektedir.
Buğdaya göre daha az nişasta içeren amarant, tok tutar özellikte bir bitkidir. Ayrıca içeriğinde yüksek lif bulunmaktadır. Tüm bu özellikleri ile bağırsak hareketlerini artırmada yararlıdır. Zayıflama diyetlerinde tok tutması ve kilo vermeye yardımcı bir besin olarak zayıflama amacıyla verilen diyetlerde sıklıkla tercih edilmektedir.
Birçok faydası ve protein değerleriyle ilgi çeken amarant bitkisinin anavatanı Güney Amerika’dır. Daha önceleri Guatemala, Peru ve Meksika’da yetişmiştir. Günümüzde ise Çin ve Hindistan dahil birçok tropikal toprakta üretilmektedir. Bunun yanı sıra kuraklığa karşı çok dayanıklı bir tahıldır. Bu özelliği sayesinde çeşitli bölgelerde yetiştirilmeye elverişli bir bitkidir.
Birçok çeşidi bulunan amaranth, bir miktar sıvı yağ ile tencereye konur. Tohumların üzerine iki parmak geçecek kadar su eklenmektedir. Bu şekilde pilavın suyu çekene kadar orta ateşte pişirilmektedir. Bu sırada küp doğranan soğan ve biberler, bir tava içerisindeki sıvı yağda pembeleşinceye kadar kavrulur ve üzerine salça ilave edilir. Kavurma işlemi tamamlanınca bu karışımı pilav tenceresine ilave edin. Sarımsaklı yoğurt ya da tereyağlı pulbiber ile servis edebilirsiniz.
Protein ve faydalı yağlar içeren amarant tohumu, derin bir tencere iyice ısıtıldıktan sonra içerisine bir yemek kaşığı eklenmektedir. Mineral ve vitamin açısından zengin olan tohumlar tamamen patlayana kadar tencere hafif bir şekilde sallanır. Bunun yanı sıra 5 saniye kadar kısa süre içerisinde patladığı için yakmamaya özen gösterilmelidir.
2017 yılında Nurcan Gündüz Güzellik Merkezinde, 2018 yılında İstanbul İl Sağlık Müdürlüğünün projesinde, 2019 yılında Koşuyolu Rezonans’ta uzman diyetisyen olarak görev almıştır. 2020 yılından beri Dr. Mürsel Yavuz Kliniğinde uzman diyetisyen olarak görevine devam etmektedir.